makat ortasında salgı yapan bezlerin iltihaplanması ve iltihabın birikmesi ile anal abse(makat absesi) oluşur. gitgide büyüyerek makadın yanına doğu büyür. şişlik dışarıdan gözlenebilir hale gelir. ateş, halsizlik, şiddetli ağrı gelişir. makat yanında gelişen şişlik dışarıya doğu makus kokulu akıntı yapabilir. şişlik niçiniyle hemoroid hastalığına misal şikayetler verir lakin akıntı ve ateş çoklukla fistülde görülür.
abse tabiatıyla patlayarak dışarı boşalabilir yahut teşhis edildiğinde ilaç tedavisi yahut müdahele ile boşaltılabilir. boşaldıktan daha sonra bir süre daha akıntı olur, şikayetler vakit ortasında geçer. lakin çoklukla makatın ortasında absenin başladığı nokta ile dışarıya boşaldığı delik içinde bir kanal oluşur. bu kanala fistül ismi verilir. fistül içersinden dış delğe gerçek akıntı gelişir. bölgenin bir daha iltihaplanma ihtimali mevcuttur, bu üzere durumlarda akıntının rengi, kıvamı ve kokusu değişir. iltihaplı periyotlarda fistül etrafında yeni abse odakları gelişebilir, bu odaklar da yeni fistül sınırlarına sebep olabilir. bu yüzden fistül çizgisi epeyce kanallı ve karmaşık bir hale gelir.
teşhis çoklukla muayene ile konur. lakin karmaşık bir fistül yapısından kuşku edildiğinde yahut fistül varlığından kuşku edildiğinde MR ve endoskopiden faydalanılır.
tedavide evvela iltihap var ise giderilmeli, abse var ise boşaltılmalıdır. fistül mevcutsa tedavi cerrahi müdaheledir. bu müdaheleler:
1-klasik usul: fistülün iç deliği ve dış deliği içindeki alan açılır, iltihap odakları temizlenir. kimi cerrahlar şayet mümkünse fistül sınırını da çıkarmak ister. fistülün iç ağzı ekseriyetle makatı tutan kasların içinden geçer. bu yüzden bu kas dokunun da kesilmesi gerekir. ileri yaşlarındaki hastalarda, makat kasları gevşemişse bu durum sorun olabilir. bu yüzden kesilmesi gereken kas dokuyu kesmek için özel bir ip kullanılıabilir(seton) bu durumu düzeltmek için pekoldukca ameliyat tekniği geliştirilmiştir. yara güzelleşme müddeti hastaya bağlı faktörler(şeker hastalığı varlığı gibi), yaranın büyüklüğü ve iltihabi alan varlığına bağlı olarak değişiklik gösterse de 2-4 haftadır. daima pansuman gerektirir.
2-lazer fistül ameliyatı: fistül iç ağzı dikişler ile kapatılır. fistül sınırı kazınır, temizlenir. fistül sınırının tamamı lazer ile yakılır. dış ağız çıkarılır açık yara haline getirilir.
tüm ameliyat tekniklerinde değişik oranlarda tekrar etme yahut makatın diğer bir yerinden fistül oluşma riski vardır. ameliyat metodu hastanın özelliklerine ve abse-fistülün durumuna bakılırsa seçilmelidir.
abse tabiatıyla patlayarak dışarı boşalabilir yahut teşhis edildiğinde ilaç tedavisi yahut müdahele ile boşaltılabilir. boşaldıktan daha sonra bir süre daha akıntı olur, şikayetler vakit ortasında geçer. lakin çoklukla makatın ortasında absenin başladığı nokta ile dışarıya boşaldığı delik içinde bir kanal oluşur. bu kanala fistül ismi verilir. fistül içersinden dış delğe gerçek akıntı gelişir. bölgenin bir daha iltihaplanma ihtimali mevcuttur, bu üzere durumlarda akıntının rengi, kıvamı ve kokusu değişir. iltihaplı periyotlarda fistül etrafında yeni abse odakları gelişebilir, bu odaklar da yeni fistül sınırlarına sebep olabilir. bu yüzden fistül çizgisi epeyce kanallı ve karmaşık bir hale gelir.
teşhis çoklukla muayene ile konur. lakin karmaşık bir fistül yapısından kuşku edildiğinde yahut fistül varlığından kuşku edildiğinde MR ve endoskopiden faydalanılır.
tedavide evvela iltihap var ise giderilmeli, abse var ise boşaltılmalıdır. fistül mevcutsa tedavi cerrahi müdaheledir. bu müdaheleler:
1-klasik usul: fistülün iç deliği ve dış deliği içindeki alan açılır, iltihap odakları temizlenir. kimi cerrahlar şayet mümkünse fistül sınırını da çıkarmak ister. fistülün iç ağzı ekseriyetle makatı tutan kasların içinden geçer. bu yüzden bu kas dokunun da kesilmesi gerekir. ileri yaşlarındaki hastalarda, makat kasları gevşemişse bu durum sorun olabilir. bu yüzden kesilmesi gereken kas dokuyu kesmek için özel bir ip kullanılıabilir(seton) bu durumu düzeltmek için pekoldukca ameliyat tekniği geliştirilmiştir. yara güzelleşme müddeti hastaya bağlı faktörler(şeker hastalığı varlığı gibi), yaranın büyüklüğü ve iltihabi alan varlığına bağlı olarak değişiklik gösterse de 2-4 haftadır. daima pansuman gerektirir.
2-lazer fistül ameliyatı: fistül iç ağzı dikişler ile kapatılır. fistül sınırı kazınır, temizlenir. fistül sınırının tamamı lazer ile yakılır. dış ağız çıkarılır açık yara haline getirilir.
tüm ameliyat tekniklerinde değişik oranlarda tekrar etme yahut makatın diğer bir yerinden fistül oluşma riski vardır. ameliyat metodu hastanın özelliklerine ve abse-fistülün durumuna bakılırsa seçilmelidir.