Mutfaklarımızın kahramanı, yediden yetmişe her insanın epeyce sevdiği, her haliyle midelerimizi şenlendiren patates… Tadının yanı sıra hem de epey değişik bir tarihi var patatesin. Patatesin İnkalardaki seyahatinden Sultan Abdülmecit’e, oradan uzaydaki macerasına kadar olan farklı tarihine gelin birlikte bakalım… ????
Dijital kaynaklar: 1,2,3
Kitaplar:
Amerika kıtasının keşfiyle birlikte 1536’da İspanyol fatihleri bu yeni dünya eseri olan patatesi Avrupa kıtasına taşıdı.
Akabinde Sir Walter Raleigh 1589’da İrlanda’ya patatesi tanıttı. Bu tanışmadan tam 40 yıl daha sonra Avrupa artık patatesle yeterlice haşır neşir olmaya başladı.
Patatesin doğduğu toprakların kardeşi olan Kuzey Amerika’da yayılması ise hayli daha geç. Thomas Jefferson’ın başkanlık yılı olan 1801’dilk öncesinde patates Amerika’da hiç tanınan bir eser değil! Thomas Jefferson’la bir arada patates artık Beyaz Saray’da ikram edilen bir yiyecek haline dönüşüyor…
Tanıtılmasının akabinde patates İrlanda topraklarında o kadar fazlaca sevildi ki, 17. yüzyılda İrlanda’da patates altın çağlarını yaşadı. Hatta 19. yüzyıl İrlanda iktisadı büsbütün patatese bağımlı hale geldi!
Patatese bu kadar bağımlılık birlikteinde ise felaketi getirdi.1845’ten 1852 yılına kadar süren İrlanda Patates Kıtlığı yüzünden yaklaşık 1.000.000 kişi öldü ve İrlanda halkı kitlesel olarak kendi vatanlarını terk etmek zorunda kaldı.
Yaşanan büyük kıtlığın niçini, halkın temel besin hususu haline gelen patateslere bulaşan phytophthora infestans mantarı yüzünden patates tarlalarının neredeyse tamamının yok olmasıydı.
Milyonlarca İrlandalıyı etkileyen bu büyük kıtlıkta Sultan Abdülmecid, güç durumdaki İrlanda halkına 1.000 Sterlin ve yük gemileriyle erzak yardımlarında bulunmuştur.
İrlanda Asilzâdeleri’nin Osmanlı Padişahı’na gönderdikleri teşekkür mektubu ise hala Topkapı Sarayı’nın arşivlerinde bulunmakta.
Teşekkür mektubunda ise şunlar yazıyor: ‘Aşağıda imzaları bulunan biz İrlanda Asilzâdeleri, Beyefendileri ve Sâkinleri, Majesteleri tarafınca acı çeken kederli İrlanda Halkı’na gösterilen cömert hayırseverlik ve alâkaya en derin minnetlerimizi hürmetle takdim eder ve onlar ismine Majesteleri tarafınca İrlanda Halkı’nın gereksinimlerini karşılamak ve acısını dindirmek üzere cömertçe yapılan 1.000 Sterlinlik bağış için teşekkürlerimizi arz ederiz.’
Mutfaklarımızın vazgeçilmezi patatesin Osmanlı topraklarına girişi ise 19. yüzyıla dayanıyor. Birinci patatesli tanım 1844 yılında basılan ve alafranga yemeklerin de ortasında olduğu Mehmet Kâmil’in, Melceü’t-Tabbâhîn isimli yemek kitabında bir sığır yahnisi tanımında geçiyor.
1850’li senelerla bir arada ise Osmanlı saray mutfağı kayıtlarında patates “patata” ismiyle kayıtlara geçmeye başlıyor.
“Bunun sineması yapılmadı mı ya?” Bonusu: Ekim 1995’te patates uzayda yetiştirilen birinci zerzevat oldu!
Seni epeyce seviyoruz patates!
twitter.com
Öbür içeriklerimize de göz atmayı unutmayın…????
Dijital kaynaklar: 1,2,3
Kitaplar:
Andrew F. Smith, Potato A Küresel History, Reaktion Books, 2011.
Paul M. Harris, The Potato Crop, Chapman&HalI, 1992.
Arif Alım, ‘Enginardan Patatese Osmanlı Coğrafyasında Egzotik Sebzeler’ Akdeniz’de ‘Egzotik’ Eserler, Konferans Bildirileri, 2020.
Amerika kıtasının keşfiyle birlikte 1536’da İspanyol fatihleri bu yeni dünya eseri olan patatesi Avrupa kıtasına taşıdı.
Akabinde Sir Walter Raleigh 1589’da İrlanda’ya patatesi tanıttı. Bu tanışmadan tam 40 yıl daha sonra Avrupa artık patatesle yeterlice haşır neşir olmaya başladı.
Patatesin doğduğu toprakların kardeşi olan Kuzey Amerika’da yayılması ise hayli daha geç. Thomas Jefferson’ın başkanlık yılı olan 1801’dilk öncesinde patates Amerika’da hiç tanınan bir eser değil! Thomas Jefferson’la bir arada patates artık Beyaz Saray’da ikram edilen bir yiyecek haline dönüşüyor…
Tanıtılmasının akabinde patates İrlanda topraklarında o kadar fazlaca sevildi ki, 17. yüzyılda İrlanda’da patates altın çağlarını yaşadı. Hatta 19. yüzyıl İrlanda iktisadı büsbütün patatese bağımlı hale geldi!
Patatese bu kadar bağımlılık birlikteinde ise felaketi getirdi.1845’ten 1852 yılına kadar süren İrlanda Patates Kıtlığı yüzünden yaklaşık 1.000.000 kişi öldü ve İrlanda halkı kitlesel olarak kendi vatanlarını terk etmek zorunda kaldı.
Yaşanan büyük kıtlığın niçini, halkın temel besin hususu haline gelen patateslere bulaşan phytophthora infestans mantarı yüzünden patates tarlalarının neredeyse tamamının yok olmasıydı.
Milyonlarca İrlandalıyı etkileyen bu büyük kıtlıkta Sultan Abdülmecid, güç durumdaki İrlanda halkına 1.000 Sterlin ve yük gemileriyle erzak yardımlarında bulunmuştur.
İrlanda Asilzâdeleri’nin Osmanlı Padişahı’na gönderdikleri teşekkür mektubu ise hala Topkapı Sarayı’nın arşivlerinde bulunmakta.
Teşekkür mektubunda ise şunlar yazıyor: ‘Aşağıda imzaları bulunan biz İrlanda Asilzâdeleri, Beyefendileri ve Sâkinleri, Majesteleri tarafınca acı çeken kederli İrlanda Halkı’na gösterilen cömert hayırseverlik ve alâkaya en derin minnetlerimizi hürmetle takdim eder ve onlar ismine Majesteleri tarafınca İrlanda Halkı’nın gereksinimlerini karşılamak ve acısını dindirmek üzere cömertçe yapılan 1.000 Sterlinlik bağış için teşekkürlerimizi arz ederiz.’
Mutfaklarımızın vazgeçilmezi patatesin Osmanlı topraklarına girişi ise 19. yüzyıla dayanıyor. Birinci patatesli tanım 1844 yılında basılan ve alafranga yemeklerin de ortasında olduğu Mehmet Kâmil’in, Melceü’t-Tabbâhîn isimli yemek kitabında bir sığır yahnisi tanımında geçiyor.
1850’li senelerla bir arada ise Osmanlı saray mutfağı kayıtlarında patates “patata” ismiyle kayıtlara geçmeye başlıyor.
“Bunun sineması yapılmadı mı ya?” Bonusu: Ekim 1995’te patates uzayda yetiştirilen birinci zerzevat oldu!
Seni epeyce seviyoruz patates!
twitter.com
Öbür içeriklerimize de göz atmayı unutmayın…????