Kızamık Hastalığı Nedir?
Kızamık hastalığı tıpkı kabakulak gibi Paramyxoviridae ailesi virüslerinin vücuda girmesiyle oluşur. Deride kızarıklık ve döküntülerle seyreden, yüksek ateş, titreme ve halsizliğe yol açan bulaşıcı bir hastalıktır. Üst solunum yoluyla bulaşan virüs akciğerlere doğru ilerler. Kızamık hastalığı genel olarak; kuluçka dönemi, döküntü öncesi dönem, döküntü dönemi ve iyileşme döneminden oluşur. Sadece insanlarda görülen bir hastalıktır.
Kızamık Hastalığının Genel Durumu
Hamile ve bebeklerde tehlikeli olabilen kızamık, doğru ve zamanında tedavi edildiği takdirde sonuç olumlu olacaktır. Ancak tedaviye geç kalınması veya önemsenmemesi durumlarında; orta kulak iltihabına, akciğer ve gırtlaklar da yaraların oluşmasına ve şiddetli ishale yol açabilir. Kızamıktan en etkili korunma yöntemi aşıdır. Aşısının %95-99 oranında koruma sağladığı bilinmektedir. Bir kez kızamık olan kişide, virüse karşı bağışıklık oluşacağı için hastalık bir daha geçirilmez.
Çocukluk dönemi hastalığı olarak bilinmesine rağmen, ergenlerde ve yetişkinlerde de görüldüğü tespit edilmiştir. Hastalığın epidemiyolojisine baktığımızda; 2008 yılında çoğu 5 yaş altı çocuk olmak üzere 164 bin kişinin kızamık hastalığından hayatını kaybettiği biliniyor. Ancak 2000 – 2008 yıllarında 700 milyon çocuğun aşılanması sayesinde, kızamığın %78 oranında azaldığı tespit edilmiştir.
Türkiye’deki duruma baktığımızda da aşının olumlu sonuçlarını görmekteyiz. Kızamık aşısı sayesinde 2001 yılında 30 binin üzerinde olan hasta sayısı, 2009 yılında 4′ e kadar düşürülmüştür. Dönem dönem salgınlara yol açan kızamık ölümcül bir hastalık olduğundan, ülkelerin sağlık bakanlıkları önemli tedbirler alarak, sürekli kontrol sağlamaktadır.
Kızamık Hastalığının Nedenleri Nelerdir?
Kızamık hastalığının asıl nedeni Paramiksovirüslerdir. Kızamık virüsü vücuda girdiğinde eğer o kişinin bağışıklık sistemi bu virüsü tanımıyorsa hastalık meydana gelir. Yani kişi aşılı değilse veya daha önce kızamık geçirmemişse hastalık ortaya çıkar. Aşılı ve önceden kızamık olan kişiler virüsle tekrar karşılaştıklarında hastalık oluşmamaktadır.
Kızamık dahil tüm hastalıklar yeterli beslenmeyen, bağışıklık sistemi zayıf, aşırı stresli ve halsiz insanlarda daha kolay oluşur. Bu nedenle her zaman dengeli ve sağlıklı beslenmeye özen gösterilmeli, zararlı maddelerden uzak durulmalıdır.
Nasıl Bulaşır?
Kızamık hastalığı çok bulaşıcı bir hastalıktır. Kızamık hastasının bulunduğu bir odada, havaya saçılan mikroplar bir saat içerisinde oraya giren herkese bulaşabilir. Genellikle ilkbahar ve kış aylarında artan kızamık; hasta birinin öksürmesi, hapşırması ve konuşması sırasında bulaşmaktadır.
Ağız veya burun boşluğuna yerleşen kızamık virüsü solunum yoluyla yani havaya saçılan damlacıklar vasıtasıyla bulaşabilmektedir. Bu nedenle hasta kişi ile temas etmemeye çalışılmalıdır. Ek olarak, hastalık başladıktan sonra ortalama 10 gün, en bulaşıcı dönemdir. Bu yüzden kızamık olan kişilerin kalabalık ortama girmemeleri ve çocukların belli bir süre okula gönderilmemeleri istenir.
Kızamık Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Genellikle 3-10 yaş arası çocuklarda ilkbahar ve kış aylarında meydana gelen kızamık hastalığının belirtileri çok net bir şekilde hissedilmektedir. Belirtiler hastalığa yol açan virüsün, kişiye bulaşmasından yaklaşık 10-12 gün sonra ortaya çıkmaktadır. Ciltte kırmızı, hafif kabarık deri döküntüleri ile kendini belli eden kızamığın en sık karşılaşılan belirtileri şunlardır;
Halsizlik.
Ciltte isilik oluşması.
Kuru öksürük.
Boğaz ağrısı.
İştahsızlık.
Burun akıntısı.
Işığa hassasiyet.
Gözlerde kızarıklık.
Eklem ağrısı.
Baş ağrısı.
Lenf bezlerinde şişme.
Ağızda aft benzeri oluşumlar.
Yüksek ateş.
Bademciklerin şişmesi.
Soğuk algınlığı.
Nasıl Teşhis Edilir?
Kızamık çok kolay şekilde teşhis edilen bir hastalıktır. Doktorun fiziki muayenesi ile kolaylıkla tanısı konulabildiği gibi, derideki kırmızı döküntüler de kişide kızamık olduğu şüphesini akıllara getirmektedir. Ancak kesin tanı özel kan testleri ile konulmaktadır. Doktor, kızamık şüphesi duyduğunda hastadan; kan ve idrar testinin yanında, boğaz veya burun sürüntüsü alarak detaylı inceleme ister.
Hastadan örnek alacak doktor veya hemşirenin maske takması, eldiven giymesi kendi sağlıkları açısından önerilmektedir. Özellikle kan alırken son derece dikkatli olmalı ve güvenlik tedbirleri alınmalıdır. Boğazdan alınan örnek genellikle Sağlık Müdürlüğü’ne yollanır. Kızamık şüphesi olan hastalar için kesin tanının laboratuvar testleri ile doğrulanması zorunludur.
Kızamık Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Tıpkı diğer viral hastalıklarda olduğu gibi kızamıkta da tedavinin asıl amacı, hastalığın semptomlarını en aza indirmek ve hafif şekilde atlatılmasını sağlamaktır. Eğer kişi aşılı ise, bağışıklık sistemi kızamık virüsü ile karşılaştığında bunu tanıyacak ve belirtiler hafif şekilde olacaktır. Kızamık hemen teşhis edilmeyip tedaviye geç kalınırsa orta kulak iltihabı, beyin iltihabı ve zatürre gibi ciddi durumların ortaya çıkmasına sebep olabilir.
Kızamık tedavisinde doktor temel olarak yüksek ateşi düşürmeye, boğaz ağrısını giderip öksürüğü kesmeye yönelik ilaçlar vermektedir. Eğer kızamık, konjoktivit hastalığına sebep oldu ise, gözleri temizlemeye yönelik tedavi de uygulanabilir. Doktor tarafından verilen ilaçlara ek olarak şunları yapmaya özen göstermelisiniz;
Hasta bol bol dinlenmelidir.
Bağışıklık sistemini güçlendirecek gıdalarla beslenmelidir.
Temizliğe çok özen gösterilmelidir.
Bol sıvı tüketilmelidir. Su ve taze sıkılmış meyve suları önerilir.
A vitamini takviyesi yapılmalıdır.
Hastanın yattığı yer güneş almalı ve hijyen koşullarına dikkat edilmelidir.
Oda sıcaklığı ortalama 20 derece olmalıdır.
Kızamık Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Kızamık – Kızamıkçık – Kabakulak (KKK) üçlü aşı şeklinde uygulanır. Halk arasında kızamık karması olarak da bilinir ve her üç hastalık için aynı anda koruyuculuk sağlar. Kızamık aşısının ilk dozu 12 – 15 aylıkken, ikinci dozu 4-6 yaşında uygulanmaktadır. İlk dozda genel olarak önerilen bebeğin 12. ayını doldurmasıyla yaptırılmasıdır. Ancak herhangi bir sebeple geç kalındıysa en geç 15. aya kadar aşının muhakkak yaptırılması gerekir.
Koruyuculuk oranı %95 – 99 olduğundan, aşı yaptıran birisi de kızamık hastalığı geçirebilir. Diğer tüm aşılarda olduğu gibi bunun da bazı yan etkileri olabilir. Hafif ağrı, ateş ve döküntü gibi yan etkileri olan kızamık aşısı bundan başka ve ağır durumlara yol açarsa hemen doktorunuza danışmanızda fayda vardır. Kızamık aşısının hamile kadınlara uygulanması tehlikeli ve kesinlikle yasaktır.
Korunma Yolları Nelerdir?
Kızamık tüm dünyada salgınlar şeklinde görülen, deri döküntülerine sebep olan bir hastalıktır. İlk olarak çocuklar etkilenmektedir. Kızamıktan korunmanın en garanti ve tek yolu aşı yaptırmaktır. Çok uzun yıllardan beri uygulanan aşı sayesinde, her yıl 1 milyona yakın çocuğun kızamığa yakalanmadığı biliniyor.
Kızamık aşısı %100’e yakın koruyucu olmak üzere ömür boyu etkilidir. Yani bir kez aşı olmuş veya bir kez bu hastalığı geçirerek antikor oluşturmuş kişiler, bir daha kızamığa yakalanmaz. Yakalansa bile vücut hastalık virüsünü tanıyacağı için sorun olmayacaktır.
Kızamık hastalığı tıpkı kabakulak gibi Paramyxoviridae ailesi virüslerinin vücuda girmesiyle oluşur. Deride kızarıklık ve döküntülerle seyreden, yüksek ateş, titreme ve halsizliğe yol açan bulaşıcı bir hastalıktır. Üst solunum yoluyla bulaşan virüs akciğerlere doğru ilerler. Kızamık hastalığı genel olarak; kuluçka dönemi, döküntü öncesi dönem, döküntü dönemi ve iyileşme döneminden oluşur. Sadece insanlarda görülen bir hastalıktır.
Kızamık Hastalığının Genel Durumu
Hamile ve bebeklerde tehlikeli olabilen kızamık, doğru ve zamanında tedavi edildiği takdirde sonuç olumlu olacaktır. Ancak tedaviye geç kalınması veya önemsenmemesi durumlarında; orta kulak iltihabına, akciğer ve gırtlaklar da yaraların oluşmasına ve şiddetli ishale yol açabilir. Kızamıktan en etkili korunma yöntemi aşıdır. Aşısının %95-99 oranında koruma sağladığı bilinmektedir. Bir kez kızamık olan kişide, virüse karşı bağışıklık oluşacağı için hastalık bir daha geçirilmez.
Çocukluk dönemi hastalığı olarak bilinmesine rağmen, ergenlerde ve yetişkinlerde de görüldüğü tespit edilmiştir. Hastalığın epidemiyolojisine baktığımızda; 2008 yılında çoğu 5 yaş altı çocuk olmak üzere 164 bin kişinin kızamık hastalığından hayatını kaybettiği biliniyor. Ancak 2000 – 2008 yıllarında 700 milyon çocuğun aşılanması sayesinde, kızamığın %78 oranında azaldığı tespit edilmiştir.
Türkiye’deki duruma baktığımızda da aşının olumlu sonuçlarını görmekteyiz. Kızamık aşısı sayesinde 2001 yılında 30 binin üzerinde olan hasta sayısı, 2009 yılında 4′ e kadar düşürülmüştür. Dönem dönem salgınlara yol açan kızamık ölümcül bir hastalık olduğundan, ülkelerin sağlık bakanlıkları önemli tedbirler alarak, sürekli kontrol sağlamaktadır.
Kızamık Hastalığının Nedenleri Nelerdir?
Kızamık hastalığının asıl nedeni Paramiksovirüslerdir. Kızamık virüsü vücuda girdiğinde eğer o kişinin bağışıklık sistemi bu virüsü tanımıyorsa hastalık meydana gelir. Yani kişi aşılı değilse veya daha önce kızamık geçirmemişse hastalık ortaya çıkar. Aşılı ve önceden kızamık olan kişiler virüsle tekrar karşılaştıklarında hastalık oluşmamaktadır.
Kızamık dahil tüm hastalıklar yeterli beslenmeyen, bağışıklık sistemi zayıf, aşırı stresli ve halsiz insanlarda daha kolay oluşur. Bu nedenle her zaman dengeli ve sağlıklı beslenmeye özen gösterilmeli, zararlı maddelerden uzak durulmalıdır.
Nasıl Bulaşır?
Kızamık hastalığı çok bulaşıcı bir hastalıktır. Kızamık hastasının bulunduğu bir odada, havaya saçılan mikroplar bir saat içerisinde oraya giren herkese bulaşabilir. Genellikle ilkbahar ve kış aylarında artan kızamık; hasta birinin öksürmesi, hapşırması ve konuşması sırasında bulaşmaktadır.
Ağız veya burun boşluğuna yerleşen kızamık virüsü solunum yoluyla yani havaya saçılan damlacıklar vasıtasıyla bulaşabilmektedir. Bu nedenle hasta kişi ile temas etmemeye çalışılmalıdır. Ek olarak, hastalık başladıktan sonra ortalama 10 gün, en bulaşıcı dönemdir. Bu yüzden kızamık olan kişilerin kalabalık ortama girmemeleri ve çocukların belli bir süre okula gönderilmemeleri istenir.
Kızamık Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Genellikle 3-10 yaş arası çocuklarda ilkbahar ve kış aylarında meydana gelen kızamık hastalığının belirtileri çok net bir şekilde hissedilmektedir. Belirtiler hastalığa yol açan virüsün, kişiye bulaşmasından yaklaşık 10-12 gün sonra ortaya çıkmaktadır. Ciltte kırmızı, hafif kabarık deri döküntüleri ile kendini belli eden kızamığın en sık karşılaşılan belirtileri şunlardır;
Halsizlik.
Ciltte isilik oluşması.
Kuru öksürük.
Boğaz ağrısı.
İştahsızlık.
Burun akıntısı.
Işığa hassasiyet.
Gözlerde kızarıklık.
Eklem ağrısı.
Baş ağrısı.
Lenf bezlerinde şişme.
Ağızda aft benzeri oluşumlar.
Yüksek ateş.
Bademciklerin şişmesi.
Soğuk algınlığı.
Nasıl Teşhis Edilir?
Kızamık çok kolay şekilde teşhis edilen bir hastalıktır. Doktorun fiziki muayenesi ile kolaylıkla tanısı konulabildiği gibi, derideki kırmızı döküntüler de kişide kızamık olduğu şüphesini akıllara getirmektedir. Ancak kesin tanı özel kan testleri ile konulmaktadır. Doktor, kızamık şüphesi duyduğunda hastadan; kan ve idrar testinin yanında, boğaz veya burun sürüntüsü alarak detaylı inceleme ister.
Hastadan örnek alacak doktor veya hemşirenin maske takması, eldiven giymesi kendi sağlıkları açısından önerilmektedir. Özellikle kan alırken son derece dikkatli olmalı ve güvenlik tedbirleri alınmalıdır. Boğazdan alınan örnek genellikle Sağlık Müdürlüğü’ne yollanır. Kızamık şüphesi olan hastalar için kesin tanının laboratuvar testleri ile doğrulanması zorunludur.
Kızamık Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Tıpkı diğer viral hastalıklarda olduğu gibi kızamıkta da tedavinin asıl amacı, hastalığın semptomlarını en aza indirmek ve hafif şekilde atlatılmasını sağlamaktır. Eğer kişi aşılı ise, bağışıklık sistemi kızamık virüsü ile karşılaştığında bunu tanıyacak ve belirtiler hafif şekilde olacaktır. Kızamık hemen teşhis edilmeyip tedaviye geç kalınırsa orta kulak iltihabı, beyin iltihabı ve zatürre gibi ciddi durumların ortaya çıkmasına sebep olabilir.
Kızamık tedavisinde doktor temel olarak yüksek ateşi düşürmeye, boğaz ağrısını giderip öksürüğü kesmeye yönelik ilaçlar vermektedir. Eğer kızamık, konjoktivit hastalığına sebep oldu ise, gözleri temizlemeye yönelik tedavi de uygulanabilir. Doktor tarafından verilen ilaçlara ek olarak şunları yapmaya özen göstermelisiniz;
Hasta bol bol dinlenmelidir.
Bağışıklık sistemini güçlendirecek gıdalarla beslenmelidir.
Temizliğe çok özen gösterilmelidir.
Bol sıvı tüketilmelidir. Su ve taze sıkılmış meyve suları önerilir.
A vitamini takviyesi yapılmalıdır.
Hastanın yattığı yer güneş almalı ve hijyen koşullarına dikkat edilmelidir.
Oda sıcaklığı ortalama 20 derece olmalıdır.
Kızamık Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Kızamık – Kızamıkçık – Kabakulak (KKK) üçlü aşı şeklinde uygulanır. Halk arasında kızamık karması olarak da bilinir ve her üç hastalık için aynı anda koruyuculuk sağlar. Kızamık aşısının ilk dozu 12 – 15 aylıkken, ikinci dozu 4-6 yaşında uygulanmaktadır. İlk dozda genel olarak önerilen bebeğin 12. ayını doldurmasıyla yaptırılmasıdır. Ancak herhangi bir sebeple geç kalındıysa en geç 15. aya kadar aşının muhakkak yaptırılması gerekir.
Koruyuculuk oranı %95 – 99 olduğundan, aşı yaptıran birisi de kızamık hastalığı geçirebilir. Diğer tüm aşılarda olduğu gibi bunun da bazı yan etkileri olabilir. Hafif ağrı, ateş ve döküntü gibi yan etkileri olan kızamık aşısı bundan başka ve ağır durumlara yol açarsa hemen doktorunuza danışmanızda fayda vardır. Kızamık aşısının hamile kadınlara uygulanması tehlikeli ve kesinlikle yasaktır.
Korunma Yolları Nelerdir?
Kızamık tüm dünyada salgınlar şeklinde görülen, deri döküntülerine sebep olan bir hastalıktır. İlk olarak çocuklar etkilenmektedir. Kızamıktan korunmanın en garanti ve tek yolu aşı yaptırmaktır. Çok uzun yıllardan beri uygulanan aşı sayesinde, her yıl 1 milyona yakın çocuğun kızamığa yakalanmadığı biliniyor.
Kızamık aşısı %100’e yakın koruyucu olmak üzere ömür boyu etkilidir. Yani bir kez aşı olmuş veya bir kez bu hastalığı geçirerek antikor oluşturmuş kişiler, bir daha kızamığa yakalanmaz. Yakalansa bile vücut hastalık virüsünü tanıyacağı için sorun olmayacaktır.