Çiğ köfte Türkiye’nin en sevdiği yiyecekler içinde. Her mahallede bulabildiğimiz bu harikulade lezzetin ardında ise büyük bir arbede yatıyor. Husus menşei olunca Urfa ve Adıyaman yıllardır hudut komşusu olmalarına karşın en büyük düşmanlar! Gelin bakalım çiğ köfte Adıyaman’a mı Şanlıurfa’ya mı ilişkin?
Adıyaman ve Şanlıurfa çiğ köfteleri dışında ülkemizde bir epeyce farklı çiğ köfte çeşidi de bulunmakta…
Birinci durağımız Mardin, Accin olarak isimlendirilen bu çiğ köfte çeşidi bulgurlu soğanlı ve yumurtalı bir yemek.
Gaziantep’in Haveydi Köftesi’de Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan tescil almış bir köfte çeşiti. Bu köfte bulgurların sıcak suda bekletilmesi ve akabinde yoğurulmasıya yapılıyor.
bir daha Antep’ten öteki bir tescilli köfte: Gaziantep Yağlı Köftesi. İsmi üzerinde bol yağla yoğruluyor.
Urfa’nın öbür bir tescilli köftesi ise Urfa Yumurtalı Köfte. Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan 2017’de tescil dokümanını almış.
Elazığ çiğ köftesi de bir öbür bilinen çiğ köftelerden. Bu çiğ köftenin farkı ise yoğrulurken içine az ölçüde yoğurt konuyor.
Bir de Diyarbakır çiğ köftesi var. Bu çiğ köfte de etli çiğ köftelerin içinde yer alıyor.
Gelelim asıl mevzumuza. Urfa çiğ köftesi 18.03.2009 yılında Coğrafik İşaret Tescilini almıştır.
Bu evraka nazaran geçmişi Hz. İbrahim Peygamber devrine dayandırılan çiğ köftenin tanımı şöylekidir:
ci.turkpatent.gov.tr
Çiğ köfte için özel yapılmış kalaylı bakır leğene evvel; isot, doğranmış kuru soğan ve sarımsak, tuz baharat karıştırılır. daha sonra dövülmüş kara et ek edilerek macun kıvamı korunarak yoğrulur. Kestirimi yoğrulmanın 10-12. dakikasında (bu müddet yoğuran bireye bakılırsa değişebilir) tadına bakılarak bulguru hamur etmeden (hafifçeçe bulgur dişe değmeli) az bir ölçü su ile konut salçası (Frenk suyu) alınır. Az bir ölçü yoğrulur. Çiğliği geçen salçadan daha sonra epeyce soğuk su yahut buz (karlamaç halinde) ile yumuşatılır. Yeşillik (ince kıyılmış yeşil soğan ve maydanoz) ek edilerek kısa bir süre yoğrulur. Yoğrulan köfte tabaklara servis yapılır.
Urfa’da yoğrulan çiğ köfteler çabucak servis edilir ve aşikâr başlı özellikleri bulunmaktadır:
ci.turkpatent.gov.tr
1. Makbul çiğ köfte az su ile yoğrulan köftedir.
2. Katiyen limon ile servis yapılmaz, yerden limon sıkılmaz.
3. Köfte, yapılan kişi adedine göre, tabaklara topak biçiminde konur.
4. Bol yeşillik ile servis yapılır.
5. İçecek olarak ekseriyetle ayran tercih edilir.
6. Sıkımlar halinde de servis yapılabilir.
7. Avucu terleyen şahısların yaptığı çiğ köfte makbul sayılmaz.
Tescilli Şanlıurfa Çiğ Köftesi’nin materyalleri ise şurada ????
ci.turkpatent.gov.tr
Gelelim Adıyaman çiğ köftesine: Adıyaman çiğ köftesi 12.07.2018 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan Coğrafik Tescil işareti almıştır.
Yalnız şöyleki bir ayrıntı var. Adıyaman çiğ köftesi “Adıyaman Etsiz Çiğ Köfte” ismiyle patent almış!
ci.turkpatent.gov.tr
Bunun niçini ise 2004’te etsiz çiğ köfte satışının yasaklanmış olması. 2004 yılında İzmir’de 600 bireyden çok beşerde etli çiğ köfte yenmesinden daha sonra ortaya çıkan bir tıp bağırsak paraziti olan trichuris trichura yüzünden etli çiğ köfte satışı yasaklanmıştı. İşte Adıyaman çiğ köftesinin parlaması da bu tarihten daha sonra gerçekleşiyor.
Adıyaman çiğ köftesinin tescilli eser tanıtımına gelirsek:
ci.turkpatent.gov.tr
‘Çiğ köftenin tarihi günümüz Adıyaman yöresinin de ortasında bulunduğu Kommagene bölgesinde hayatış olan Kral Nemrut’a dayanmaktadır. Çiğ et bulgur ve isot ile hazırlanan çiğ köfteye alternatif olan etsiz çiğ köfte Adıyaman yöresi ile özdeşleşmiştir. Adıyaman Etsiz Çiğ Köfte; çiğ köftelik ince bulgur, isot, biber ve domates salçası, maydanoz, nar ekşisi, bitkisel yağ, kuru soğan, sarımsak, ceviz, tuz ve çeşitli baharatların karışımından oluşmaktadır.’
Gereç listesi ve iki farklı tanımı ise şöyleki verilmiş:
ci.turkpatent.gov.tr
Birinci prosedürde, paslanmaz çelik leğen içerisinde dövülmüş sarımsak, boyutları 4 mm’yi geçmeyecek biçimde parçalanmış soğan ve öğütülmüş iç ceviz (1,6 mm den küçük), isot, biber ve domates salçası ile nar ekşisi karıştırılır. Macun kıvamına gelinceye kadar yoğurulur. Yoğurulmuş karışımın üzerine ince çiğ köftelik bulgur ek edilip yaklaşık 15-20 dakika daha yoğrulur. Kıvam macunumsu ve tanelerinin epeyce besbelli olmadığı el ile baskı uygulandığında ele yapışan kademeye geldiğinde uygun ölçüde su eklenerek 2-3 dakika müddetle yoğrulmaya devam edilir, sonrasındasında baharat, tuz, bitkisel yağ ve istenirse taze sıkılmış limon suyu ve rendelenmiş domates eklenip 2-3 dakika daha yoğrulur. Son evrede ise ince doğranmış maydanoz karıştırılarak çiğ köfte hazırlığı tamamlanır.
İkinci sistem ise şöyleki:
ci.turkpatent.gov.tr
İkinci teknikte ise çiğ köftelik ince bulgur, paslanmaz çelik leğen içine alınır. Öbür bir kap ortasında, ölçüleri muhakkak olan domates salçası, biber salçası, isot, rendelenmiş soğan (4 mm den küçük), dövülmüş sarımsak, öğütülmüş iç ceviz (1,6 mm den küçük), baharat ve tuz karıştırılır. Bu karışım leğene alınarak bulgurla birlikte yoğrulur. Yoğurma sırasında bulgurun yumuşaması için kâfi ölçüde içme suyu ek edilerek yoğurma sürecine devam edilir. Yoğurma süreci bu biçimdece yaklaşık yarım saat boyunca sürdürülür. Kıvam macunumsu ve tanelerinin epeyce bariz olmadığı el ile baskı uygulandığında ele yapışan evreye geldiğinde çiğ köfteye aşikâr ölçülerde nar ekşisi, istenirse taze sıkılmış limon suyu ve rendelenmiş domates ek edilir. Yoğurma süreci tamamlandıktan daha sonra içine bitkisel yağ ve ince doğranmış maydanoz katılarak 2-3 dakika daha yoğrularak çiğ köfte hazırlığı tamamlanır.
Sizce çiğ köfte hangi vilayetimize ilişkin? Karar sizin! Öteki içeriklerimize de göz atabilirsiniz:
Adıyaman ve Şanlıurfa çiğ köfteleri dışında ülkemizde bir epeyce farklı çiğ köfte çeşidi de bulunmakta…
Birinci durağımız Mardin, Accin olarak isimlendirilen bu çiğ köfte çeşidi bulgurlu soğanlı ve yumurtalı bir yemek.
Gaziantep’in Haveydi Köftesi’de Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan tescil almış bir köfte çeşiti. Bu köfte bulgurların sıcak suda bekletilmesi ve akabinde yoğurulmasıya yapılıyor.
bir daha Antep’ten öteki bir tescilli köfte: Gaziantep Yağlı Köftesi. İsmi üzerinde bol yağla yoğruluyor.
Urfa’nın öbür bir tescilli köftesi ise Urfa Yumurtalı Köfte. Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan 2017’de tescil dokümanını almış.
Elazığ çiğ köftesi de bir öbür bilinen çiğ köftelerden. Bu çiğ köftenin farkı ise yoğrulurken içine az ölçüde yoğurt konuyor.
Bir de Diyarbakır çiğ köftesi var. Bu çiğ köfte de etli çiğ köftelerin içinde yer alıyor.
Gelelim asıl mevzumuza. Urfa çiğ köftesi 18.03.2009 yılında Coğrafik İşaret Tescilini almıştır.
Bu evraka nazaran geçmişi Hz. İbrahim Peygamber devrine dayandırılan çiğ köftenin tanımı şöylekidir:
ci.turkpatent.gov.tr
Çiğ köfte için özel yapılmış kalaylı bakır leğene evvel; isot, doğranmış kuru soğan ve sarımsak, tuz baharat karıştırılır. daha sonra dövülmüş kara et ek edilerek macun kıvamı korunarak yoğrulur. Kestirimi yoğrulmanın 10-12. dakikasında (bu müddet yoğuran bireye bakılırsa değişebilir) tadına bakılarak bulguru hamur etmeden (hafifçeçe bulgur dişe değmeli) az bir ölçü su ile konut salçası (Frenk suyu) alınır. Az bir ölçü yoğrulur. Çiğliği geçen salçadan daha sonra epeyce soğuk su yahut buz (karlamaç halinde) ile yumuşatılır. Yeşillik (ince kıyılmış yeşil soğan ve maydanoz) ek edilerek kısa bir süre yoğrulur. Yoğrulan köfte tabaklara servis yapılır.
Urfa’da yoğrulan çiğ köfteler çabucak servis edilir ve aşikâr başlı özellikleri bulunmaktadır:
ci.turkpatent.gov.tr
1. Makbul çiğ köfte az su ile yoğrulan köftedir.
2. Katiyen limon ile servis yapılmaz, yerden limon sıkılmaz.
3. Köfte, yapılan kişi adedine göre, tabaklara topak biçiminde konur.
4. Bol yeşillik ile servis yapılır.
5. İçecek olarak ekseriyetle ayran tercih edilir.
6. Sıkımlar halinde de servis yapılabilir.
7. Avucu terleyen şahısların yaptığı çiğ köfte makbul sayılmaz.
Tescilli Şanlıurfa Çiğ Köftesi’nin materyalleri ise şurada ????
ci.turkpatent.gov.tr
Gelelim Adıyaman çiğ köftesine: Adıyaman çiğ köftesi 12.07.2018 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan Coğrafik Tescil işareti almıştır.
Yalnız şöyleki bir ayrıntı var. Adıyaman çiğ köftesi “Adıyaman Etsiz Çiğ Köfte” ismiyle patent almış!
ci.turkpatent.gov.tr
Bunun niçini ise 2004’te etsiz çiğ köfte satışının yasaklanmış olması. 2004 yılında İzmir’de 600 bireyden çok beşerde etli çiğ köfte yenmesinden daha sonra ortaya çıkan bir tıp bağırsak paraziti olan trichuris trichura yüzünden etli çiğ köfte satışı yasaklanmıştı. İşte Adıyaman çiğ köftesinin parlaması da bu tarihten daha sonra gerçekleşiyor.
Adıyaman çiğ köftesinin tescilli eser tanıtımına gelirsek:
ci.turkpatent.gov.tr
‘Çiğ köftenin tarihi günümüz Adıyaman yöresinin de ortasında bulunduğu Kommagene bölgesinde hayatış olan Kral Nemrut’a dayanmaktadır. Çiğ et bulgur ve isot ile hazırlanan çiğ köfteye alternatif olan etsiz çiğ köfte Adıyaman yöresi ile özdeşleşmiştir. Adıyaman Etsiz Çiğ Köfte; çiğ köftelik ince bulgur, isot, biber ve domates salçası, maydanoz, nar ekşisi, bitkisel yağ, kuru soğan, sarımsak, ceviz, tuz ve çeşitli baharatların karışımından oluşmaktadır.’
Gereç listesi ve iki farklı tanımı ise şöyleki verilmiş:
ci.turkpatent.gov.tr
Birinci prosedürde, paslanmaz çelik leğen içerisinde dövülmüş sarımsak, boyutları 4 mm’yi geçmeyecek biçimde parçalanmış soğan ve öğütülmüş iç ceviz (1,6 mm den küçük), isot, biber ve domates salçası ile nar ekşisi karıştırılır. Macun kıvamına gelinceye kadar yoğurulur. Yoğurulmuş karışımın üzerine ince çiğ köftelik bulgur ek edilip yaklaşık 15-20 dakika daha yoğrulur. Kıvam macunumsu ve tanelerinin epeyce besbelli olmadığı el ile baskı uygulandığında ele yapışan kademeye geldiğinde uygun ölçüde su eklenerek 2-3 dakika müddetle yoğrulmaya devam edilir, sonrasındasında baharat, tuz, bitkisel yağ ve istenirse taze sıkılmış limon suyu ve rendelenmiş domates eklenip 2-3 dakika daha yoğrulur. Son evrede ise ince doğranmış maydanoz karıştırılarak çiğ köfte hazırlığı tamamlanır.
İkinci sistem ise şöyleki:
ci.turkpatent.gov.tr
İkinci teknikte ise çiğ köftelik ince bulgur, paslanmaz çelik leğen içine alınır. Öbür bir kap ortasında, ölçüleri muhakkak olan domates salçası, biber salçası, isot, rendelenmiş soğan (4 mm den küçük), dövülmüş sarımsak, öğütülmüş iç ceviz (1,6 mm den küçük), baharat ve tuz karıştırılır. Bu karışım leğene alınarak bulgurla birlikte yoğrulur. Yoğurma sırasında bulgurun yumuşaması için kâfi ölçüde içme suyu ek edilerek yoğurma sürecine devam edilir. Yoğurma süreci bu biçimdece yaklaşık yarım saat boyunca sürdürülür. Kıvam macunumsu ve tanelerinin epeyce bariz olmadığı el ile baskı uygulandığında ele yapışan evreye geldiğinde çiğ köfteye aşikâr ölçülerde nar ekşisi, istenirse taze sıkılmış limon suyu ve rendelenmiş domates ek edilir. Yoğurma süreci tamamlandıktan daha sonra içine bitkisel yağ ve ince doğranmış maydanoz katılarak 2-3 dakika daha yoğrularak çiğ köfte hazırlığı tamamlanır.
Sizce çiğ köfte hangi vilayetimize ilişkin? Karar sizin! Öteki içeriklerimize de göz atabilirsiniz: