Dünyanın gündemini değiştiren balon: İstihbarat emelli mı, meteoroloji balonu mu?

Beykozlu

New member
ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken‘in, “istihbarat amaçlı” olduğundan şüphelenilen balonun varlığını münasebet göstererek 5-6 Şubat’ta Pekin’e yapmayı planladığı ziyareti ertelemesi, Washington’ın sorunu ne derece ciddiye aldığını ortaya koydu.

Çin, bu hava aracının sivil maksatlı bir “meteoroloji balonu” olduğunu, hava koşulları niçiniyle sürüklenerek rotasından çıktığını, denetim kabiliyeti hudutlu olduğu için “zorlayıcı sebeplerle” ABD hava alanına girdiğini açıklaması tansiyonu gidermedi.

Dünyanın gündemi değişti

Son 48 saatte yaşanan gelişmeler, Soğuk Savaş senelerında ABD ile Sovyetler Birliği içinde “U-2 Olayı” olarak bilinen casus uçak krizini hatırlatan bir seyir izledi. O periyotta, Amerikan ordusuna ait “Lockheed U-2” tipi casus uçağının Sovyetler Birliği toprakları üzerinde düşürülmesi ve pilotunun ele geçirilmesi, Sovyet-Amerikan münasebetlerinde kıymetli bir buhrana niye olurak Soğuk Savaş’ı şiddetlendiren olay olarak tarihe geçmişti.

Çin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, balonun ABD hava alanına girmesinin niyet edilmediğini vurgulamak için 2 sefer “fors majör” (zorlayıcı sebepler) tabirini kullanımı dikkati çekti.

Sözleşme hukukunda, tarafların kendi iradeleri ve denetimleri haricinde oluşan koşullar altında mutabakatların tek yahut çift taraflı feshedilmesini gerektirecek zorlayıcı sebepleri açıklayan kuralları söz eden Fransızca kökenli “fors majör”; savaş, salgın, doğal afet üzere tarafların denetiminde olmayan faktörleri tanımlamak için kullanılıyor.

Çin tarafı, “hava aracının niyet edilmeyen ‘zorlayıcı sebeplerle’ ABD hava alanına girmesinden ıstırap duyduğunu” bildirirken, Washington’ın açıklamadan tatmin olmadığı anlaşılıyor.

ABD, “istihbarat balonu” olduğunu düşünüyor

ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), 2 Şubat’ta Çin’e ilişkin olduğu sav edilen yüksek irtifa istihbarat balonunun ABD ana kıtası üzerinde uçuş yaptığını ve Amerikan ordusunun balonu takip ettiğini deklare etti.

Balonun, Montana eyaletinde ortalarında nükleer silah depolarının olduğu kimi hassas askeri tesislerin üzerinden geçtiğini bildiren savunma yetkilileri, balonu, kesimlerin düşebileceği yerlerde yol açabileceği güvenlik sorunu niçiniyle düşürmeyi tercih etmediklerini fakat müdahale seçeneğini gizli tuttuklarını vurguladı.

Yetkililer, ABD Lideri Joe Biden’ın bahisle ilgili bilgilendirildiğini, Savunma Bakanı Llyod Austin’in üst seviye kumandanlarla mevzuyu görüştüğünü kaydetti.

Çin’e ilişkin istihbarat balonlarının, ABD hava alanında tespit edilmesinin birinci olmadığını, son senelerda benzerlerine rastlandığını tabir eden yetkililer, Pekin Büyükelçiliği kanalıyla Çinli muhataplarını sorunun ciddiyeti konusunda uyardıklarını bildirdi.

Çin’den “meteoroloji balonu” açıklaması

Çin sözcüleri, daha sonraki gün yaptıkları birinci açıklamalarda argümanları doğrulamaktan yahut yalanlamaktan kaçındı.

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, Pekin’de düzenlenen olağan basın toplantısında, “Verileri toplamaya ve olayı doğrulamaya çalışıyoruz.” dedi.

Sözcü Mao, “Çin, sorumlu bir ülke olarak milletlerarası hukuka uygun hareket etmektedir. hiç bir ülkenin egemenliğini ve hava alanını ihlal etmeye niyetimiz yok. Umarız ilgili taraflar, sıkıntıyı sakin başla ele alır.” tabirlerini kullandı.


Ancak gün ortasında Dışişleri Bakanı Blinken’in, sorun niçiniyle 5-6 Şubat’ta Pekin’e yapacağı ziyareti öteleyeceğine ait duyumların arından Bakanlık, gün ortasında yeni yazılı açıklama yaparak balonun Çin’e ilişkin olduğunu kabul etti.

Açıklamada, balonun Çin’e ilişkin sivil bir hava aracı olduğu, meteorolojik araştırma için kullanıldığı, rüzgarlarla sürüklenerek ezkaza ABD hava alanına girdiği açıklandı.

Kendini denetim kabiliyeti hudutlu olan hava aracının Batı rüzgarlarının sürüklemesiyle planlanan rotasından çıktığı kaydedilen açıklamada, “Çin tarafı, hava aracının niyet edilmeyen zorlayıcı sebeplerle ABD hava alanına girmesinden keder duymuştur.” sözlerine yer verildi.

Açıklamada, Çinli yetkililerin, “zorlayıcı sebeplerden” kaynaklanan beklenmedik sorunun çözülmesi için ABD tarafıyla yakın irtibatı sürdüreceği kaydedildi.

Washington, açıklamadan tatmin olmadı

Çin’in ABD hava alanında tespit edilen yüksek irtifalı balonunun bir meteoroloji balonu olduğu ve hava şartlarından ötürü sürüklendiği açıklaması, Pentagon’u tatmin etmedi.

Pentagon Sözcüsü Tuğgeneral Patrick Ryder, günlük basın toplantısında, “Çin’in açıklamasının farkındayız fakat bunun bir gözetleme balonu olduğunu biliyoruz.” dedi.

Ryder, balonun 60 bin fit irtifada ABD’nin iç bölümleri üzerinde uçmaya ve ABD Hava Savunma Komutanlığının (NORAD) balonu izlemeye devam ettiğini söylemiş oldu.

Balonun rastgele bir fizikî tehdit teşkil etmediğini anlatan Tuğgeneral Ryder, aracın hareket kabiliyetine sahip olduğunu vurguladı.

Blinken’in ziyareti ertelendi

ABD Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Çin’e ilişkin yüksek irtifa gözetleme balonunun ABD hava alanında tespit edilmesinin akabinde Bakan Blinken’ın 5-6 Şubat’ta Pekin’de yapmayı planladığı ziyaretin iptal edildiği bildirildi.

Dışişleri yetkilileri, Çin’in özür beyanını not ettiklerini fakat balonun hava alanında bulunmasının ABD’nin egemenliğini ve milletlerarası hukuku ihlal ettiğini belirterek, kurumlar içinde ve Kongre ile yapılan istişareler kararında Blinken’in Çin’e seyahat etmesi için şartların uygun olmadığı kararına varıldığını aktardı.

Yetkililer, Bakan Blinken ve Müsteşar Yardımcısı Wendy Sherman’ın ziyareti erteleme sonucunı Washington’daki üst seviye Çinli yetkililere ilettiğini kaydetti.

Blinken, Çin’in en kıdemli diplomatı pozisyonundaki Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkezi Dış İlgiler Komitesi Yöneticisi ile telefon görüşmesinde, “Çin’e ilişkin gözetleme balonunun hava alanındaki varlığının ABD’nin egemenliğini ve milletlerarası hukuku açıkça ihlal ettiğini” belirtti.

Planlanan görüşmelere ziyan verdi

Blinken, toplantıda, Vang’a “Bu sorumsuzca bir aksiyondur ve Çin’in tam da benim planlanan seyahatimdilk evvel bu adımı atmaya karar vermesi, planladığımız kapsamlı görüşmelere ziyan vermiştir.” tabirlerini kullandı.

Görüşmeye ait Çin tarafınca yapılan açıklamada ise Vang’ın, “Çin ile ABD’nin beklenmedik durumlar karşısında farklılıklarını yönetim etmesi ve yanlış yargılardan kaçınması gerektiğini” lisana getirdiği aktarıldı.

Blinken, Güney Koreli mevkidaşı Park Jin ile Washington’daki görüşmesinin akabinde düzenlenen ortak basın toplantısında, “Vang Yi’nin, Pekin’deki üst seviye dış siyaset yetkilisi olarak bunları direkt benden duyması değerliydi.” dedi.

Çin’de ÇKP Merkezi Dış Alakalar Kurulu Yöneticisi olan yetkili, Dışişleri Bakanı’nın üzerinde ve ülkenin en kıdemli diplomatı sayılıyor.

Koşullar müsaade verdiğinde Pekin’i ziyaret etmeyi planladığını, ABD’nin balon krizine ve öteki meseleleri tartışmak için Çin ile irtibat sınırlarını açık tutmayı istediğini vurgulayan Blinken, şunları kaydetti:

“İlk adım, bu istihbarat varlığını hava alanımızdan çıkarmak olacak, şu anda buna odaklanmış durumdayız. Dünya, ABD ve Çin’in münasebetlerini makul biçimde yürütmesini istiyor. Biz, bu sorumluluğa uygun hareket edeceğiz. Çin’deki muhataplarımızın da birebirini yapacağını umuyoruz.”
 
Üst