Dış dayanağın azaldığı Ürdün’de ekonomik kriz derinleşiyor

Beykozlu

New member
Uzmanlar, bir müddetdir bölgedeki krizlerin yansımalarının dayattığı güçlü ekonomik şartlardan muzdarip Ürdün’de dış takviyenin azalmasıyla mevcut krizin daha da derinleşebileceğini belirtiyor.

Özellikle jeopolitik pozisyonu prestijiyle kendisini çevreleyen problemlerden direkt etkilenen Ürdün, her ne kadar hudut bölgeleri dahil olmak üzere ülkenin bütününde istikrar ve güvenliği muhafazayı başarsa da bu durum Amman’a yönelik dış dayanağın azalmasını engellemeye yetmedi. Son periyotta Ürdün’e yönelik yabancı krediler sonlandırıldı.

Dünyada başta Avrupa olmak üzere bir fazlaca ülke Rusya-Ukrayna krizi ve onun ağır tesirleriyle meşgul durumdayken bölge ülkeleri de global pozisyonunu güçlendirmenin yollarını arıyor.

Ekonomi kaynaklı krizin yaşanmadığı bir yıl bile geçirmeyen Ürdün, artık tüm bu olayların gölgesinde dış dayanağın de azalmasıyla krizlerle tek başına uğraş etmeye çalışıyor.

Hükümet, dış takviyenin azalmasının niye olduğu açığı aldığı tedbirlerle telafi etmeye çalışıyor. Lakin sübvansiyonların azaltılması üzere atılan kimi adımlar halkın yansısına yol açıyor.

Ülke, 5 Aralık’tan bu yana akaryakıt fiyatlarının düşürülmesi talebiyle nakliyat kesiminde düzenlenen grevlere sahne oluyor.

“Hibe olarak tanımlanan yardımlarda önemli gerileme var”

Ekonomist Mazin Marci, AA muhabirine yaptığı açıklamada, “Ürdün’ün Körfez başta olmak üzere Arap ülkelerinden ya da Avrupa Birliği (AB) ve üye ülkelerinden veya da ABD, Kanada, Japonya’dan hibe olarak aldığı yardımlar; hükümetin yıllık bütçesini ayakta tutan temel sütunlardan birini oluşturuyordu.” dedi.

Hibelerin bir kısmının sanayi, ticaret, güç, su üzere çeşitli bölümlerdeki ikili muahedeler ya da muhakkak programlar için karşılıksız olarak verildiğini kaydeden Marci, “Hibe olarak tanımlanan yardımlarda önemli bir gerileme var, 2008’deki global mali krizden bu yana hayli kısıtlı hale geldi.” diye konuştu.

Marci, bağışçı ülkelerden kimilerinin ise ekonomik niçinlerden değil kendine mahsus siyasi etkenlerden dolayı Ürdün’e dayanağını azalttığını söylemiş oldu.

Marci, birtakım ülkelerin Filistin sorunu ya da Amman’ın kutsal yerler üstündeki vesayetini kaldırmayı amaçlayan “Yüzyılın Anlaşması” üzere makul sorunlar karşısındaki siyasi tavrından dolayı Ürdün’e baskı yapmaya çalıştığını lisana getirdi.

Ülke harcamalarındaki genişlemenin yüzde 9 ila 10 olarak devam ettiğine, bütçe açığının 2,6 milyar dinar (3,6 milyar dolar) olduğuna, büyüme oranının yüzde 2,6’yı geçmediğine, işsizlik oranının yüzde 22,6, yoksulluk oranının da yüzde 22 olduğuna işaret eden Marci, 2023’te Ürdün’deki hükümet meselelerinin devam edebileceği değerlendirmesinde bulundu.

Bölgedeki siyasi altyapının değişmesi

Ürdün-Alman Devlet Üniversitesi Siyaset Bilimi Öğretim vazifelisi Bedir el-Madi, “Küresel siyasi sistemi etkileyen ülkelerin evvelarinin son senelerda, terörizme son verme çalışmaları üzere bir hayli sebepten değiştiğine inanıyorum. Bu hususta Ürdün, jeopolitik pozisyonu niçiniyle kıymetli bir role sahipti.” diye konuştu.

Bazı bölge ülkelerinin, İsrail’le olağanlaşma teşebbüsleriyle dünyaya “Ürdün’ün bu evrakta tek oyuncu olmadığı” iletisi vererek Amman’ın rolünü devre dışı bırakmaya çalıştığını söyleyen Madi, bölgedeki siyasi altyapının değişmesi ve Amman’ın siyasi ve ekonomik evvelar içinde kıymetli bir ülke olarak desteklenmemesinin Ürdün’de istikrarsızlığa yol açabileceğini tabir etti.

İnsan hakları ve demokrasi konusu

Yermük Devlet Üniversitesi Siyaset Bilimi Öğretim bakılırsavlisi Muhammed Beni Selame, Ürdün’e yönelik memleketler arası takviyenin azalma niçininin Ürdün’ün iç işleriyle ve bağışçı ülkelerin dış işleriyle ilgili olduğunu söylemiş oldu.

Beni Selame, “ilgili memleketler arası kuruluşların raporlarında belgelendiği üzere Ürdün’de demokratik süreçte ve insan haklarında bir gerileme olduğunu; Ürdün’ün özgür ve demokratik olmayan bir ülke olarak sınıflandırıldığını” kaydetti.

Demokrasi ve insan hakları çalışmalarında uzman olan Beni Selame, bağışçı ülkelerin, verdiği yardımları ülkedeki demokrasi ve insan hakları sıkıntılarında yaşanan gelişmelerle ilişkilendirdiğini anımsattı.

Beni Selame, bağışçı ülkelerin ise Ürdün’e yönelik yardımların azalmasını çeşitli krizler ile Kovid-19 salgını niçiniyle oluşan kurallar ve bundan kaynaklanan ekonomik yüklere bağladığını aktardı.

Ülkesinin dış yardımlara epeyce güvenmemesi gerektiğini vurgulayan Beni Selame, “Dış dayanak her vakit kaideye bağlıdır ve bir gün büsbütün kesilebilir. Ürdün’ün uzun vadede bu gelişmelerle başa çıkabilmek için kendini yeni durumlara uyarlaması gerekiyor.” tabirlerini kullandı.
 
Üst