Corona virüs ya da COVID-19, kuşlarda ve memelilerde hastalıklara sebep olan ve Coronaviridae familyasının iki alt kat familyasından birini oluşturan virüslerdir. İnsanlarda genellikle ciddi olmayan virüs, nezle vakalarının önemli bir bölümüne yol açması ile birlikte, aralarında MERS-CoV, SARS-CoV ve COVID-19(2019-nCoV)’un bulunduğu bazı nadir corona virüs çeşitleri ölüm riski bulunduran solunum yolu enfeksiyonlarına neden olur. Corona virüsler domuzlarda ve ineklerde ishal, tavuklarda ise üst solunum yolu hastalıklarına sebep olur.
Corona virüs, içerisinde bulundurduğu genetik genom (meteryal) pozitif polariteli, tek iplikçikli RNA’ dan oluşurlar. Bugüne kadar tespit edilen en büyük RNA genomuna sahip virüslerdir. Corona virüs 30 kilobazdan büyük bir uzunluğa ve 125 nanometre büyüklüğüne sahiptir. Virüsün en belirgin özelliği etrafında bulunan değneğe benzeyen çıkıntılardır. Mikroskop altında güneşin taç küresine (parlak gaz yuvarı) benzediği için corona virüs adı verilmiştir.
koronavirüs
Virüs Keşfi
Corona virüsler 1960′ larda keşfedilmiştir. İlk keşfedilmiş virüsler arasındadır. Tavuklarda görülen infeksiyöz bronşitis virüsü ile soğuk algınlığı semptomları gösterir. İnsan hastaların burun boşluklarından alınan ve insan corona virüsü olarak bilinen 229E ve OC43 olarak isimlendirilmiş iki virüs türü vardır. İlerleyen zamanlarda 2003′ de SARS corona virüsü, 2004’de HCoV NL63, 2005′ de HKU1, 2012′ de MERS-CoV ve 2019′ da Wuhan kökenli CoVID-19‘ un da yer aldığı birçok korona virüs türü keşfedilmiştir. Bu virüslerin çoğu ciddi anlamda solunum yolu enfeksiyonlarına yol açar.
corona virüs
İnsan Corona virüsleri
Yetişkinlerde ve çocuklarda görülen nezle vakalarının önemli bir kısmında corona virüslerin sorumlu olduğu düşünülmektedir.
7 Adet Farklı İnsan Corona virüsü Bulunur:
229E (HCoV-229E) koronavirüsü
OC43 (HCoV-OC43) koronavirüsü
SARS-CoV
NL63 (HCoV-NL63, Haven) koronavirüsü
HKU1 koronavirüsü
MERS koronavirüsü (MERS-Cov)
CoVID-19 koronavirüsü (yeni bulunan virüs)
Virüsün Morfolojisi
Corona virüsler yüzeyinde çıkıntılara sahip, büyük, pleomorfik (çok biçimli) ve küre şeklindeki parçacıklardır. Virüs parçacıklarının çapı yaklaşık olarak 120 nanometre olmaktadır. Viral zarf elektron mikrograflarında (bir nevi mikroskop) elektron zengini bir kabuk olarak vizüelize ( vücudun bir bölgesini veya bir cismi görünür hale getirmek) edilir.
Corona virüslerin viral zarfı, çift katlı lipit katmandan oluşmakta olup, zarfta membran (su yalıtım malzemesi), zarf ve spike proteinleri yer alır. Viral zarfın içerisinde nükleokapsid (Virüsün dış örtüsü olan proteinle, nükleik asidinin birlikte oluşturduğu yapı) yer alır. Nükleokapsid, pozitif yönelimli ve tek iplikçikli RNA’ ya bağlı pek çok nükleokapsid proteininden oluşur.
Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu (SARS)
SARS corona virüsü bir solunum yolu enfeksiyonudur. İnsanlarda görülür. 2002 ile 2003 yılları arasında Hong Kong’ dan yayılan SARS salgını bulaşıcı hale gelmiş ve dünya üzerinde 8422 vaka ve 1524 ölüme yol açmıştır. Dünya Sağlık Örgütü ölüm oranını %10,9 olarak açıklamıştır.
Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS)
İlk olarak 2012 yılında Suudi Arabistan’ da tespit edilmiştir. Solunum yolu enfeksiyonudur. Bu corona virüsün bulaştığı hastaların %36′ sı hayatını kaybetmiştir. Nefes darlığı, öksürük ve ateş hastalığın en önemli belirtileridir. Bazı insan bünyesi hastalığı hafif olarak atlatabilir. Hastalıktan kurtulanların virüsü bulaştırma ihtimali yoktur.
Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu Corona virüsü 2 (CoVID-19)
Bu virüse CoVID-19 ya da Wuhan corona virüsü de denmektedir. İlk olarak 2019′ da tespit edilmiştir. Çin’ in Wuhan kenti kökenli bir virüstür. İnsandan insana bulaşabilen virüsün bulaşma hızı 2020 yılının Ocak ayı ortalarında daha çok hızlanmıştır. Virüsün kuluçka dönemi 4-14 gündür. Virüsün bulaştığı kişilerde görülen ölüm oranı şuan %3,4′ dür. Dünya üzerindeki şuan ölüm oranı 10.000′ ni aşmaktadır.
Virüsün Evrimi
Corona virüslerin en son ortak atası MÖ 8000′ ne dayanmaktadır. Fakat daha eski yıllarda olabileceği de düşünülür. En son ortak ata (ESOA) cinsleri Alphacoronavirus (MÖ 2400), Betacoronavirüs(MÖ 3300), Gammacoronavirüs(MÖ 2800), Deltacoronavirüs (MÖ 3000) vardır. Sıcakkanlı ve uçabilen, kuş ve memeli gibi omurgalıların ideal kaynaklar olduğu ve korona virüs evriminde ve yayılmasındaki ana faktörler olduğu düşünülür. Alphacoronavirus ve Betacoronavirüs için yarasalar, Gammacoronavirüs, Deltacoronavirüs için kuşlar ideal kaynaklardır.
Corona virüs, içerisinde bulundurduğu genetik genom (meteryal) pozitif polariteli, tek iplikçikli RNA’ dan oluşurlar. Bugüne kadar tespit edilen en büyük RNA genomuna sahip virüslerdir. Corona virüs 30 kilobazdan büyük bir uzunluğa ve 125 nanometre büyüklüğüne sahiptir. Virüsün en belirgin özelliği etrafında bulunan değneğe benzeyen çıkıntılardır. Mikroskop altında güneşin taç küresine (parlak gaz yuvarı) benzediği için corona virüs adı verilmiştir.
koronavirüs
Virüs Keşfi
Corona virüsler 1960′ larda keşfedilmiştir. İlk keşfedilmiş virüsler arasındadır. Tavuklarda görülen infeksiyöz bronşitis virüsü ile soğuk algınlığı semptomları gösterir. İnsan hastaların burun boşluklarından alınan ve insan corona virüsü olarak bilinen 229E ve OC43 olarak isimlendirilmiş iki virüs türü vardır. İlerleyen zamanlarda 2003′ de SARS corona virüsü, 2004’de HCoV NL63, 2005′ de HKU1, 2012′ de MERS-CoV ve 2019′ da Wuhan kökenli CoVID-19‘ un da yer aldığı birçok korona virüs türü keşfedilmiştir. Bu virüslerin çoğu ciddi anlamda solunum yolu enfeksiyonlarına yol açar.
corona virüs
İnsan Corona virüsleri
Yetişkinlerde ve çocuklarda görülen nezle vakalarının önemli bir kısmında corona virüslerin sorumlu olduğu düşünülmektedir.
7 Adet Farklı İnsan Corona virüsü Bulunur:
229E (HCoV-229E) koronavirüsü
OC43 (HCoV-OC43) koronavirüsü
SARS-CoV
NL63 (HCoV-NL63, Haven) koronavirüsü
HKU1 koronavirüsü
MERS koronavirüsü (MERS-Cov)
CoVID-19 koronavirüsü (yeni bulunan virüs)
Virüsün Morfolojisi
Corona virüsler yüzeyinde çıkıntılara sahip, büyük, pleomorfik (çok biçimli) ve küre şeklindeki parçacıklardır. Virüs parçacıklarının çapı yaklaşık olarak 120 nanometre olmaktadır. Viral zarf elektron mikrograflarında (bir nevi mikroskop) elektron zengini bir kabuk olarak vizüelize ( vücudun bir bölgesini veya bir cismi görünür hale getirmek) edilir.
Corona virüslerin viral zarfı, çift katlı lipit katmandan oluşmakta olup, zarfta membran (su yalıtım malzemesi), zarf ve spike proteinleri yer alır. Viral zarfın içerisinde nükleokapsid (Virüsün dış örtüsü olan proteinle, nükleik asidinin birlikte oluşturduğu yapı) yer alır. Nükleokapsid, pozitif yönelimli ve tek iplikçikli RNA’ ya bağlı pek çok nükleokapsid proteininden oluşur.
Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu (SARS)
SARS corona virüsü bir solunum yolu enfeksiyonudur. İnsanlarda görülür. 2002 ile 2003 yılları arasında Hong Kong’ dan yayılan SARS salgını bulaşıcı hale gelmiş ve dünya üzerinde 8422 vaka ve 1524 ölüme yol açmıştır. Dünya Sağlık Örgütü ölüm oranını %10,9 olarak açıklamıştır.
Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS)
İlk olarak 2012 yılında Suudi Arabistan’ da tespit edilmiştir. Solunum yolu enfeksiyonudur. Bu corona virüsün bulaştığı hastaların %36′ sı hayatını kaybetmiştir. Nefes darlığı, öksürük ve ateş hastalığın en önemli belirtileridir. Bazı insan bünyesi hastalığı hafif olarak atlatabilir. Hastalıktan kurtulanların virüsü bulaştırma ihtimali yoktur.
Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu Corona virüsü 2 (CoVID-19)
Bu virüse CoVID-19 ya da Wuhan corona virüsü de denmektedir. İlk olarak 2019′ da tespit edilmiştir. Çin’ in Wuhan kenti kökenli bir virüstür. İnsandan insana bulaşabilen virüsün bulaşma hızı 2020 yılının Ocak ayı ortalarında daha çok hızlanmıştır. Virüsün kuluçka dönemi 4-14 gündür. Virüsün bulaştığı kişilerde görülen ölüm oranı şuan %3,4′ dür. Dünya üzerindeki şuan ölüm oranı 10.000′ ni aşmaktadır.
Virüsün Evrimi
Corona virüslerin en son ortak atası MÖ 8000′ ne dayanmaktadır. Fakat daha eski yıllarda olabileceği de düşünülür. En son ortak ata (ESOA) cinsleri Alphacoronavirus (MÖ 2400), Betacoronavirüs(MÖ 3300), Gammacoronavirüs(MÖ 2800), Deltacoronavirüs (MÖ 3000) vardır. Sıcakkanlı ve uçabilen, kuş ve memeli gibi omurgalıların ideal kaynaklar olduğu ve korona virüs evriminde ve yayılmasındaki ana faktörler olduğu düşünülür. Alphacoronavirus ve Betacoronavirüs için yarasalar, Gammacoronavirüs, Deltacoronavirüs için kuşlar ideal kaynaklardır.