Beykozlu
New member
Emre ERGÜL
Quick commerce… Türkçesi “Hızlı Ticaret…” Özü şu: Online alışveriş hizmeti sunan süpermarketler yahut yiyecek teslimatı yapan markaların, kolay tüketim mamüllerini fazlaca kısa müddetler ortasında teslim etmeyi vaat ettiği bir e-ticaret kavramı… Kestirim edebileceğiniz üzere bu kavram, pandemiyle birlikte tüm dünyadaki teslimat şirketlerinin düsturu oldu.
Ancak dünyaca ünlü New York Times gazetesinin 6 Ocak manşetinde de görüldüğü üzere Hintli teslimat firmaları bu “quick commerce”ü “biraz” abartmış durumda. Yerli ve yabancı yatırımcıların milyarlarca dolar akıttığı Hint pazarında yer edinmek isteyen teslimat şirket ve startup’ları “dakika” siyasetleriyle sonları zorluyor. Örneğin, Swiggy Instamart’ın sloganı şöyleki: “Dakikalar ortasında sizde.”
Rakibi olan Zepto ise çıtayı bir üste çıkartıyor: “10 dakika ortasında getiriyoruz.”
Gazete, “Soğanınızın dakikalar ortasında gelmesini ister misiniz?” başlığıyla teslimat dünyasının bu biçimde bir aceleciliğe muhtaçlığı olup olmadığını sorgularken; motokuryelerin güvenliklerini de masaya yatırıyor. Center for Studies in Social Sciences isimli Kalkütalı thinktank’ten Saibal Kar, “Birileri bu sistemin bedelini ödeyecek. Bu şahıslar de sanırım çalışanlar olacak” diyerek kelle koltukta dakikalara karşı yarışan motokuryelere dikkat çekti.
‘Akımlar artık dünyaya Asya’dan yayılıyor’
Hindistan’daki teslimat firmaları, ayda 540 dolar (9,940 lira) maaş vaat ederken, New York Times’a konuşan kuryeler sayının şişirilmiş olduğunu belirtip, daha az maaş aldıklarını söylüyor. Örneğin, Stanford Üniversitesi’nden atılma iki öğrencinin kurduğu Zepto, günde 14 saat mesai isterken, ayda 240 dolar (4 bin 420 lira) maaş ödüyor.
Türkiye’de bir motokurye saatine 35 TL, teslim ettiği paket başına da 5 TL kazanıyor. Haftada 1 gün müsaade yapıp, 6 gün günde 10 saat mesai yapan bir kişi, yalnızca mesaiden (artı-eksi) 9 bin lira kazanıyor. Teslim edilen paket sayısına bakılırsa aylık çıkarı en az 15 bin lirayı bulabiliyor.
Hindistan’daki “10 dakikada teslimat” çılgınlığını, İstanbul merkezli mikrolojistik teşebbüsü İletmen’in CEO’su Özgür Duruöz’e sorduk.
“Bu akım Türkiye’ye de gelir mi?” sorusuna Duruöz’ün karşılığı net: “Gelir. Zira dünya artık global bir mesken oldu. Dünyanın bir yerinde bir şey çıkıyorsa, öteki tarafında kesinlikle çıkacaktır. Lakin sistem değişti. Evvelce bu üzere olaylar, ABD’den başlar, dünyaya yayılırdı. Artık Asya’dan yayılıyor.”
Hızlı teslimatın Türkiye’ye de geleceğini belirten Duruöz, “Ama 10 dakikada mı olur, diğer yolla mı olur, ona bakmak lazım” dedi.
Duruöz, İletmen’in de misal bir proje üzerinde çalıştığını belirtip şu örneği verdi:
“Diyelim ki, son kullanıcı, bir saat markasının internet sitesinden alışveriş yapıyor. Şirket de saati kargoyla gönderiyor. halbuki, şu sistemi getirdik. Farz edelim ki, son kullanıcı Ataşehir’de oturuyor. Şirkete ‘Merkezden kargoyla gönderme. En yakın Ataşehir şubenden dakikalar ortasında gönderelim’ diyoruz.”
Bu sistemi “e-ticaretten q-ticarete (Quick ticaret) dönüş” olarak tanımlayan Duruöz, “Ancak sistem, [Hindistan’daki gibi] motorcunun sırtına binip ‘Şu kadar dakikada götür’ olmamalı” dedi ve ekledi: “Mağaza, stoğunu gerçek yönetebilirse bu proje hayata geçer. Perakende şirketleri e-sayfalarında son kullanıcıya kendisine en yakın mağazayı seçtikten daha sonra alışverişe devam ettirse bu sistem olur, olacak da.”
‘Ürüne çabucak ulaşmak isteği insan dürtüsü’
New York Times’ın manşetten işlediği mevzuyu, “İnsanlar, soğana dakikalar ortasında ulaşmak zorunda mı?” diye soruyoruz. “Bu noktada insan dürtüsü devreye giriyor” diyen Duruöz, hepsiburada’nın yaptığı bir araştırmayı anımsattı:
“Hepsiburada, slotlu (saatli) teslimat yapan birinci şirket. Evvelce eseri kargoyla gönderiyorlardı. Kaç günde gitmiş, kargo şirketinin sıkıntısıydı. Hepsiburada, son kullanıcıya slotlu teslimat seçeneğini sundu. Gün ortasında hangi saat aralığında teslim almak istediklerini sordu. Yüzde 90, günün en erken slotu olan, 10-12’yi seçti. İşin farklı tarafı, bu yüzde 90’ın da yüzde 90’ı plaza çalışanları. Yani bütün gün plazadasın esasen ancak eseri en erken saatte istiyorsun. Bu, eserine çabucak ulaşma dürtüsü.”
Quick commerce… Türkçesi “Hızlı Ticaret…” Özü şu: Online alışveriş hizmeti sunan süpermarketler yahut yiyecek teslimatı yapan markaların, kolay tüketim mamüllerini fazlaca kısa müddetler ortasında teslim etmeyi vaat ettiği bir e-ticaret kavramı… Kestirim edebileceğiniz üzere bu kavram, pandemiyle birlikte tüm dünyadaki teslimat şirketlerinin düsturu oldu.
Ancak dünyaca ünlü New York Times gazetesinin 6 Ocak manşetinde de görüldüğü üzere Hintli teslimat firmaları bu “quick commerce”ü “biraz” abartmış durumda. Yerli ve yabancı yatırımcıların milyarlarca dolar akıttığı Hint pazarında yer edinmek isteyen teslimat şirket ve startup’ları “dakika” siyasetleriyle sonları zorluyor. Örneğin, Swiggy Instamart’ın sloganı şöyleki: “Dakikalar ortasında sizde.”
Rakibi olan Zepto ise çıtayı bir üste çıkartıyor: “10 dakika ortasında getiriyoruz.”
Gazete, “Soğanınızın dakikalar ortasında gelmesini ister misiniz?” başlığıyla teslimat dünyasının bu biçimde bir aceleciliğe muhtaçlığı olup olmadığını sorgularken; motokuryelerin güvenliklerini de masaya yatırıyor. Center for Studies in Social Sciences isimli Kalkütalı thinktank’ten Saibal Kar, “Birileri bu sistemin bedelini ödeyecek. Bu şahıslar de sanırım çalışanlar olacak” diyerek kelle koltukta dakikalara karşı yarışan motokuryelere dikkat çekti.
‘Akımlar artık dünyaya Asya’dan yayılıyor’
Hindistan’daki teslimat firmaları, ayda 540 dolar (9,940 lira) maaş vaat ederken, New York Times’a konuşan kuryeler sayının şişirilmiş olduğunu belirtip, daha az maaş aldıklarını söylüyor. Örneğin, Stanford Üniversitesi’nden atılma iki öğrencinin kurduğu Zepto, günde 14 saat mesai isterken, ayda 240 dolar (4 bin 420 lira) maaş ödüyor.
Türkiye’de bir motokurye saatine 35 TL, teslim ettiği paket başına da 5 TL kazanıyor. Haftada 1 gün müsaade yapıp, 6 gün günde 10 saat mesai yapan bir kişi, yalnızca mesaiden (artı-eksi) 9 bin lira kazanıyor. Teslim edilen paket sayısına bakılırsa aylık çıkarı en az 15 bin lirayı bulabiliyor.
Hindistan’daki “10 dakikada teslimat” çılgınlığını, İstanbul merkezli mikrolojistik teşebbüsü İletmen’in CEO’su Özgür Duruöz’e sorduk.
“Bu akım Türkiye’ye de gelir mi?” sorusuna Duruöz’ün karşılığı net: “Gelir. Zira dünya artık global bir mesken oldu. Dünyanın bir yerinde bir şey çıkıyorsa, öteki tarafında kesinlikle çıkacaktır. Lakin sistem değişti. Evvelce bu üzere olaylar, ABD’den başlar, dünyaya yayılırdı. Artık Asya’dan yayılıyor.”
Hızlı teslimatın Türkiye’ye de geleceğini belirten Duruöz, “Ama 10 dakikada mı olur, diğer yolla mı olur, ona bakmak lazım” dedi.
Duruöz, İletmen’in de misal bir proje üzerinde çalıştığını belirtip şu örneği verdi:
“Diyelim ki, son kullanıcı, bir saat markasının internet sitesinden alışveriş yapıyor. Şirket de saati kargoyla gönderiyor. halbuki, şu sistemi getirdik. Farz edelim ki, son kullanıcı Ataşehir’de oturuyor. Şirkete ‘Merkezden kargoyla gönderme. En yakın Ataşehir şubenden dakikalar ortasında gönderelim’ diyoruz.”
Bu sistemi “e-ticaretten q-ticarete (Quick ticaret) dönüş” olarak tanımlayan Duruöz, “Ancak sistem, [Hindistan’daki gibi] motorcunun sırtına binip ‘Şu kadar dakikada götür’ olmamalı” dedi ve ekledi: “Mağaza, stoğunu gerçek yönetebilirse bu proje hayata geçer. Perakende şirketleri e-sayfalarında son kullanıcıya kendisine en yakın mağazayı seçtikten daha sonra alışverişe devam ettirse bu sistem olur, olacak da.”
‘Ürüne çabucak ulaşmak isteği insan dürtüsü’
New York Times’ın manşetten işlediği mevzuyu, “İnsanlar, soğana dakikalar ortasında ulaşmak zorunda mı?” diye soruyoruz. “Bu noktada insan dürtüsü devreye giriyor” diyen Duruöz, hepsiburada’nın yaptığı bir araştırmayı anımsattı:
“Hepsiburada, slotlu (saatli) teslimat yapan birinci şirket. Evvelce eseri kargoyla gönderiyorlardı. Kaç günde gitmiş, kargo şirketinin sıkıntısıydı. Hepsiburada, son kullanıcıya slotlu teslimat seçeneğini sundu. Gün ortasında hangi saat aralığında teslim almak istediklerini sordu. Yüzde 90, günün en erken slotu olan, 10-12’yi seçti. İşin farklı tarafı, bu yüzde 90’ın da yüzde 90’ı plaza çalışanları. Yani bütün gün plazadasın esasen ancak eseri en erken saatte istiyorsun. Bu, eserine çabucak ulaşma dürtüsü.”